In de laatste themabijeenkomst van 2016 hebben we ons bezighouden met het onderwerp toetsing/beoordeling. De aantekeningen die we hebben gemaakt tijdens de bijeenkomst vind je onderaan bij 'Meer lezen'.
In carouselvorm zijn we onder meer in gesprek geweest over de volgende deelaspecten:
- "school zonder cijfers" met docent Jasper Beckeringh en schoolleider Martijn Meerhoff van Cartesius 2 (VO)
"Cijfers getuigen van een soort pretentie van accuraatheid en gedetailleerdheid die wij vaak niet terecht vinden. Op Cartesius 2 staan alle vakken in verbinding met elkaar: heb je een onvoldoende voor een leerdoel gehaald, dan moet je dit eerst afronden om verder te kunnen. Je moet een voldoende, goed of excellent halen om verder te kunnen met andere vakken. Het kan dus voorkomen dat je vertraging oploopt. Daartegenover staat dat je je schooltijd ook sneller af kunt sluiten.” (bron: https://www.onderwijsconsument.nl/school-zonder-cijfers/)
- duurzaam beoordelen (VO), m.m.v. Esther Wouters, docente Theater/ Drama en CKV1 op het Veluws College Apeldoorn
De term 'duurzaam beoordelen' is gemunt door Dominique Sluijsmans. Hieronder verstaat zij beoordelen dat continu plaatsvindt zodat kennis en kunde langer beklijven en beoordelen waarin een centrale rol voor de leerling is weggelegd. Deze vorm van beoordelen sluit goed aan bij ‘leven lang leren’ en vraaggestuurd leren. Zij is van mening dat de huidige cultuur van normgericht en criteriumgericht toetsen, de onduidelijkheid van criteria en standaarden en een gebrekkige aansluiting tussen leren en beoordelen geen bijdrage leveren aan duurzaam beoordelen en vraaggestuurd leren.
Deze aanpak van beoordeling is ook relevant voor competentiegericht onderwijs en toetsing in het MBO/HBO.
- Alderik Visser, curriculumontwikkelaar bij de SLO, schreef als docent geschiedenis en filosofie mee aan Het Alternatief (je kunt zijn bijdrage ook online lezen); in februari verschijnt de bundel PrestatiePijn die hij samen met Fransiscus Kusters uitbrengt.
Over ontwikkelingen en bewegingen in het onderwijsveld die verklaren waarom toetsing zo'n dingetje is geworden (elders nog heviger dan hier), waardoor dat nu aan het kantelen is en wat de mogelijke grenzen van die kanteling zijn.
- vormingsidealen en toetsing: m.m.v. Karlijn Arts van de Bildung academie
Persoonlijke vorming/ontwikkeling en het stimuleren van maatschappelijk verantwoordelijkheidsbesef laten zich niet vatten in (meerkeuze)tentamens of afrekening op een schaal van 1-10. Op De Bildung Academie wordt 360-graden feedback gehanteerd als een adequate methode om de studievoortgang inzichtelijk te maken. In plaats van een cijfer ontvang je inhoudelijke feedback van je medestudenten, meesters, extern publiek en van jezelf op verrichte projecten, prestaties en persoonlijke groei. Daarbij leer je in deze module ook zelf hoe je constructieve feedback kunt geven, ontvangen en valideren.
- toetsprogramma’s in het Hoger Onderwijs, m.m.v. Evelyn van de Veen, docententrainer (HO), gespecialiseerd in toetsing. Ze heeft onlangs een boek uitgebracht over toetsen met opdrachten (“Hoe maak ik een toetsopdracht?”).
Op school kunnen leerlingen een vier voor natuurkunde compenseren met een acht voor Duits (compensatoire toetsing). In het Hoger Onderwijs in Nederland gaat het anders. In het HBO en WO is het gebruikelijk dat je elk vak afzonderlijk moet halen om je studie af te ronden (conjunctief toetsen). Initiatieven om hier verandering in aan te brengen, kunnen altijd rekenen op felle reacties omdat veel betrokkenen ervan overtuigd zijn dat dit leidt tot diploma-inflatie. Maar dat hoeft helemaal niet zo te zijn. Er zijn veel goede redenen om de toetsing in het Hoger Onderwijs meer holistisch te benaderen, en in te zetten op goede toetsprogramma’s, waarin afzonderlijke toetsen geen hordes vormen maar worden gezien als bronnen van informatie voor het vormen van een eindoordeel.
- Het verbeteren van de toetscultuur in het hbo
m.m.v. János Betko, oud-bestuurslid van de onderwijswerkgroep. János stelde de doorgeslagen toetscultuur in het hbo aan de kaak, met name de dubbele beoordeling (eindexamen en aan de poort) en deed voorstellen om dit te veranderen.
- eindtoetsen in het PO
m.m.v. Frank Kuhlmann, medewerker op een Jenaplan-basisschool.
Frank biedt zijn "experimentele, eigen wijze, praktijkgerichte onderzoekende houding" aan, waarmee hij "over de grenzen van de verhalen gaat en het absurde raakt." Als leer-kracht en verhalende onderzoeker ontdekte hij zijn manier van vertellen, woordbeeldbeeldwoorden die uitdagen om de dialoog aan te gaan. In het concept verkiezingsprogramma Tijd voor verandering staat:
Openbare Cito-scores per school worden nu gebruikt voor beoordeling van deschool en als marketinginstrument. Scholen zijn teveel gericht op het halen van hoge toetsscores. De Cito-score wordt daarom niet meer openbaar gemaakt, maar is alleen nog bedoeld als vertrouwelijke informatie tussen leraar, leerling en ouders. Scholen worden beoordeeld op de kwaliteit van de lessen, niet op cito-scores. De onderwijsinspectie voor het primair- en voortgezet onderwijs gaat meer kwalitatief beoordelen en krijgt een coachende rol.